رئیس مرکز هیئت‌های امناء و هیئت‌های ممیزه وزارت علوم، از آغاز یک حرکت بزرگ در راستای تمرکززدایی و افزایش استقلال عمل دانشگاه‌ها خبر داد. وی با اشاره به ابلاغ آیین‌نامه‌های جدید معیشتی برای کارکنان غیر هیئت علمی، اعلام کرد که بازنگری اساسی در آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی انجام شده است.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف، آیین تکریم و معارفه سرپرست دانشگاه صنعتی شریف صبح امروز یک‌شنبه، ۲۰ مهر ماه 1404، با حضور رئیس مرکز هیئت‌های امناء و هیئت‌های ممیزه وزارت علوم و جمعی از مسئولین و استادان در محل سالن جابربن حیان این دانشگاه برگزار شد.
دکتر علی خاکی صدیق در این مراسم با بیان اینکه تغییر سبک جنگ‌ها نشان داد علم و فناوری جایگاهش کجاست، اظهار کرد: تمام پیشرفت‌های علمی و فناوری و دستاورد‌های کشور در حوزه‌های دفاعی و غیردفاعی، به طور مستقیم یا غیرمستقیم محصول تلاش‌های دانشگاه‌ها و دانشگاهیان است.
وی در ادامه با نگاهی تحلیلی به وقایع اخیر، تصریح کرد: کاستی‌ها و ضعف‌هایی که ما در میدان نبرد دیدیم و آشکار شدند، ناشی از ضعف در حوزه علم و فناوری بود و فناوری در کشور باز به طور مستقیم و غیرمستقیم با همین دانشگاه‌ها آمیخته است.
رئیس هیئت‌های امناء وزارت علوم ابراز امیدواری کرد که این نکته مهم را «افرادی که باید متوجه شده باشند» دریافته باشند و این موضوع در آینده در سیاست‌های کلان علم و فناوری و سیاست‌های کلان کشور نمود پیدا کند.
دکتر خاکی صدیق با اشاره به مجموعه شرایط و مشکلات جاری در خانواده آموزش عالی، برخی از این معضلات را برشمرد: بحث فرسودگی آزمایشگاه‌ها و عدم توجه و به‌روزرسانی تجهیزات سخت‌افزاری، مشکلات مدیریتی، گسترش بی‌رویه‌ای که داشتیم، توقعات توسعه حتی در فضای کنونی، و موضوع سهمیه‌های دانشجویی، همگی مجموعه‌ای از شرایطی هستند که همه ما بر آنها اشراف داریم.
وی همچنین با تأکید بر خدمات چند ده ساله دانشگاه‌ها، اظهار کرد: دانشگاه‌ها برای تقریباً تمام مشکلات کشور از جمله مشکلات انرژی و حتی مشکلات خود آموزش عالی، راهکار ارائه کرده‌اند، کافی است شما هرکدام از این موضوعات را جست‌و‌جو کنید. صحبت‌ها، مقاله‌ها و پیشنهاداتی ارائه شده که اگر به‌صورت جدی مورد توجه مسئولین وقت و سیاست‌گذاران کلان کشور قرار می‌گرفت، الان ما نباید شاهد چنین شرایطی باشیم.
دکتر خاکی صدیق ریشه اصلی بسیاری از چالش‌های موجود را در نوع خاصی از حکمرانی متمرکز دانست و تصریح کرد: ما یک تمرکزگرایی چندلایه داریم که نوعش متفاوت است. ما لایه‌های میانی و لایه‌های پنهانی داریم که عملاً برنامه‌ریزی‌ها و عملکردمان توسط آن لایه‌های هیدن مختل می‌شود. اینکه الان می‌بینیم چرا ما می‌دانیم، ولی چرا نمی‌توانیم عملیاتی‌اش کنیم، به نظرم برمی‌گردد به همان تمرکزگرایی چندلایه‌ای که آموزش عالی را احاطه کرده است.
دکتر خاکی‌صدیق تأکید کرد: در دهه‌های گذشته، دانشگاه‌ها برای بسیاری از مشکلات کلان کشور ازجمله در حوزه آب، انرژی و حتی مسائل داخلی آموزش عالی، راهکار ارائه کرده‌اند. اگر این راهکار‌ها مورد توجه جدی سیاست‌گذاران قرار می‌گرفت، امروز شرایط کشور بسیار بهتر بود. بنابراین، اینکه گفته می‌شود دانشگاه‌ها راه‌حل ارائه نکرده‌اند، سخن درستی نیست.
وی در ادامه به ساختار حکمرانی آموزش عالی اشاره کرد و گفت: یکی از ریشه‌های اصلی مشکلات ما، حکمرانی متمرکز است. البته این تمرکزگرایی در ایران تفاوتی ماهوی با نمونه‌های مشابه در سایر کشور‌ها دارد؛ زیرا ما با نوعی تمرکزگرایی چندلایه مواجه‌ایم. در لایه بیرونی، وزارت علوم مسئولیت آموزش عالی را بر عهده دارد، اما در لایه‌های میانی و پنهان، ساختار‌های متعددی وجود دارند که عملاً برنامه‌ریزی و عملکرد نظام آموزشی را مختل می‌کنند.
وی افزود: همه ما از این مسئله آگاهیم و حتی راه‌حل‌ها را نیز می‌دانیم، اما در اجرای آنها با مشکل مواجه هستیم و این موضوع دقیقاً به همان تمرکزگرایی چندلایه بازمی‌گردد.
دکتر خاکی‌صدیق درباره اقدامات اخیر وزارت علوم گفت: در طول یک سال گذشته، چهار آیین‌نامه در دستور بازنگری قرار گرفته است. فلسفه کلی این بازنگری‌ها، کاهش تمرکز و واگذاری اختیارات بیشتر به دانشگاه‌هاست، در چارچوبی که قانون اجازه می‌دهد.
وی ادامه داد: یکی از این آیین‌نامه‌ها که هفته گذشته ابلاغ شد، مربوط به اعضای غیرهیئت علمی است که هدف از آن بهبود معیشت کارکنان دانشگاه‌هاست. آیین‌نامه دیگر مربوط به ارتقای اعضای هیئت علمی است که با مشارکت گسترده دانشگاه‌های بزرگ کشور بازنگری شده است. در این طرح، سه دانشگاه برای آغاز انتخاب شدند تا آیین‌نامه ارتقای خود را به‌صورت مستقل تنظیم کنند و وزارت علوم در آن دخالتی نداشته باشد. امیدوارم دانشگاه صنعتی شریف یکی از این سه دانشگاه باشد و آیین‌نامه ارتقای ویژه خود را تدوین کند.
دکتر خاکی‌صدیق افزود: همچنین «آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها» مورد بازنگری قرار گرفته است. این آیین‌نامه که تاکنون مبنای اداره دانشگاه‌ها بوده، در قالبی جدید و خلاصه‌تر تهیه شده است تا دانشگاه‌ها بتوانند متناسب با نیاز خود، بخش‌هایی از آن را در هیئت‌امنای خود تصویب کنند. اجرای نهایی این آیین‌نامه نیازمند تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
وی تأکید کرد: سیاست کلی ما در تمام این آیین‌نامه‌ها، تمرکززدایی و افزایش اختیار دانشگاه‌هاست. در حوزه ارتقای اعضای هیئت علمی نیز همین سیاست دنبال می‌شود و در صورت تأیید نهایی، به زودی ابلاغ خواهد شد.
وی در پایان گفت: همه رشته‌های علمی دارای اهمیت هستند، اما برخی رشته‌ها از نظر راهبردی و تأثیر مستقیم بر امنیت کشور، جایگاه ویژه‌ای دارند و باید توجه خاصی به آنها و استادان فعال در این رشته‌ها صورت گیرد.
